Saturday 13 August 2016

"Ik heb moeten afleren om God na te rekenen"

In augustus verscheen een interview met mij in de Visie, naar aanleiding van Feest van het Koninkrijk en mijn werk voor New Wine. Het ging onder meer over het ideaal van travelling light: niet vastzitten aan bezit, verwachtingen en carriereplannen, zodat je vrij bent om mee te bewegen met God. "Hoe meer ballast je loslaat en leeft in vertrouwen op God, hoe meer je openstaat voor de melodie van Gods Koninkrijk.”

Nu ook te lezen op mijn blog.

"De christelijke antwoorden bleken niet bestand tegen de werkelijkheid"

Interview met schrijver en theoloog Ronald Westerbeek

Als jonge journalist reisde Ronald Westerbeek veel naar het buitenland, waar hij oog in oog kwam te staan met oorlog, armoede en uitbuiting. Het bracht zijn overtuigingen aan het wankelen, maar hij vond er nieuw geloof voor terug: travelling light. “Hoe meer ballast je loslaat en leeft in vertrouwen op God, hoe meer je openstaat voor de melodie van Gods Koninkrijk.”

We  zijn op de Zuidas, het zakendistrict van Amsterdam. Mini-Manhattan, zoals het ook wel wordt genoemd. Waarom wilde Ronald juist hierheen? “Het leek me een mooi contrast: die machtige bankgebouwen en ik met mijn rugzak en tentje,” reageert hij. “De Zuidas staat dan symbool voor onze economische orde, waarvan we denken dat het de hoogste realiteit is. Dit is het grote geld – de banken, de multinationals – hier wordt het allemaal bepaald.”
We lopen een straat in, waar we links en rechts worden geflankeerd door beton en glas. “Het lijkt snel zweverig,” vervolgt Ronald, “als je het hebt over idealen voor een eerlijke wereld, waarin het draait om gevende liefde. Dan zeggen we al gauw: ‘We moeten ook nuchter en realistisch zijn en ons niet laten meeslepen door onrealistische ideeën.’ Maar als christenen weten we dat juist de wereld van het eigenbelang de schijnwerkelijkheid is. De echte werkelijkheid is Gods nieuwe wereld, die doorbreekt op aarde: het Koninkrijk van God.”

De hoogste norm 
Wanneer het daarover gaat, wordt de theoloog in Ronald wakker. Hij knijpt zijn ogen samen als hij uitlegt hoe juist dat Koninkrijk afrekent met sociale ongerechtigheid. “Er is een bekend boek van Shane Claiborne, een Amerikaanse activist, Hoe Jezus de wereld op zijn kop zet. Maar het punt is: onze wereld stáát op zijn kop. Mensen leven alsof eigenbelang de hoogste norm is – en in ons streven naar een rijk en veilig bestaan voor onszelf, richten we voortdurend schade aan in de levens van anderen en in de schepping. Jezus zet onze wereld weer recht. Hij kwam om het Koninkrijk van God te brengen, een rijk van gerechtigheid en vrede, van vergeving en bevrijding, waar het leven hersteld en genezen wordt en mag gaan bloeien.”
‘Het is zinloos aan sociale gerechtigheid te werken buiten Jezus om’

Onverteerbaar onrecht
Ronald legde een lange weg af voor hij de rijkdom van dat Koninkrijk ontdekte. Hij was er op zeker moment zelfs verder vandaan dan ooit, vooral toen hij in de jaren negentig als jonge buitenlandjournalist op de meest rotte plekken terechtkwam, waar onrecht aan de orde van de dag was. “Ik reisde naar India, waar de contrasten enorm zijn: rijke mensen die zich bezig- houden met hoogstaande technologie, terwijl op straat mensen letterlijk liggen te sterven en kinderen creperen in de sloppenwijken. Het was een tergend, onverteerbaar soort onrecht.” Zijn eerste reis naar Afrika was pal na de genocide in Rwanda. “Ik kwam in een kerk waar nog honderden lijken op de vloer lagen. In vluchtelingenkampen ontmoette ik mensen van wie hun leven óók was afgenomen, door een oorlog rond olie en grondstoffen; hun situatie was uitzichtloos. En intussen draaide de rest van de wereld gewoon door.”

Te makkelijke antwoorden
De aanblik van die lijken in dat kerkje in Rwanda, van hemeltergend onrecht in oorlogsgebieden, deed de grondvesten onder zijn geloof schudden. “Ik ontdekte dat mijn geloof vooral een christelijk wereldbeeld was geweest, waarin ik dacht te weten hoe de wereld in elkaar steekt. En hoe het onrecht in de wereld te rijmen valt met Gods goedheid. Maar de christelijke antwoorden die ik had meegekregen, bleken niet bestand tegen de werkelijkheid van kapotte levens in een vluchtelingenkamp in Noord-Kenia. Die antwoorden waren te simpel, te theoretisch, te makkelijk.”

Nog één stapje 
We zijn neergestreken op een terras,
waar een tiental zakenmensen een vroege lunch bestelt. “Ik heb moeten afleren om God te willen narekenen voordat ik Hem vertrouw,” zegt hij na een lange stilte.
“Ik herinner me dat ik op een gegeven moment in Zuid-Soedan was, waar toen de burgeroorlog nog woedde. Ik was me er enorm van bewust dat ik nog maar één stapje in mijn denkproces hoefde te zetten en ik zou mijn geloof kwijt zijn. Ik was cynisch geworden.”
Het kantelpunt voor Ronald vormde een ontmoeting met Rwandese christenen in een lokaal kerkje. “Deze mensen hadden alle reden om elk geloof in een goede God kwijt te raken. Maar zij hadden juist een ontzettend levend geloof en vertrouwden zich volledig toe aan God. Toen ik zag hoe zij in dat kerkje God aanbaden en loofden, drong het tot mij door: deze mensen kennen Jezus op een totaal andere manier dan ik. Waar mijn geloof in elkaar stortte, leek hun geloof alleen maar te groeien.”

 “De christelijke antwoorden bleken niet bestand tegen de werkelijkheid van kapotte levens”
Luisteren naar een fluisterstem 
In de tijd dat Ronald hard bezig was zijn geloof te verliezen, zocht God hem op. Hij kwam dichtbij op een manier die hij nooit eerder had ervaren. “Ik ontdekte hoe ik met Hem mocht wandelen – letterlijk: wandelen, lopen met mijn rugzak en ondertussen praten met God, bij Hem komen, tijd met Hem doorbrengen, in de stilte luisteren naar Zijn stem. In die ontmoetingen ervoer ik Gods liefdevolle nabijheid, en leerde ik me toevertrouwen aan mijn Vader – ook als ik er helemaal niets van begrijp.”

Het moment dat Ronald letterlijk op de knieën ging om zich aan God over te geven, liet nog een paar jaar op zich wachten. Maar langzaam begon zijn cynisme te verdampen en ging hij iets ervaren van de rust en liefde van God.
“Nee, antwoorden op mijn vragen kreeg ik eigenlijk niet. Maar het verschil is dat die onbeantwoorde vragen vóór die tijd verwijdering tussen mij en God gaven. Terwijl ik nu kan zeggen: het staat me niet meer in de weg. Integendeel zelfs. Ik merkte dat het goed is om bij Hem te zijn. En uiteindelijk, als je in die stilte bent, als al die stemmen in je hoofd tot zwijgen komen, is er ruimte om Gods fluisterstem te horen.”

Je gaat regelmatig alleen op reis, vrouw en dochters thuislatend. Waarom?
“Ik hou gewoon heel erg van reizen. Niet om het reizen op zich, maar om de ontmoetingen die je hebt. Vooral als je alleen reist. Dan ben je vrijer, spontaner, en je wordt voortdurend uitgenodigd door mensen. Het is in relationele zin juist de meest intensieve manier van reizen. In Afrika sprong ik op de motor, belandde in een klein vissersdorpje waar geen hotel te vinden was, en sliep gewoon bij de mensen thuis. Dat zocht ik ook als journalist: die persoonlijke verhalen bij mensen thuis, in een achterbuurt van Nairobi of een sloppenwijk. En dan blijkt dat je dwars door cultuurbarrières heen mensen van hart tot hart kunt ontmoeten.”

Je bent een behoorlijke vrijbuiter.
“Ja. Dat was al zo toen ik journalistiek studeerde. Tegelijk was ik destijds heel doelgericht en planmatig. Dat veranderde toen ik m’n geloof opnieuw ontving. Ik leerde mijn eigen doelen los te laten en heb echt naar God uitgesproken: ‘Ik wil graag verschil maken in het leven, maar zegt U maar waar en wanneer.’ Mijn leven is daardoor overigens alleen maar avontuurlijker geworden. Waar ik over vijf jaar sta? Ik heb geen idee. Ik hoef het ook niet te weten.
Andere keuzes maken 
Met veel kabaal komt een vuilniswagen voorbij. Als het geluid overgaat in een langgerekte fluittoon van een vertrekkende trein, gebaart Ronald naar de kantoortorens om zich heen. “We zitten zo snel vast aan bezit, eigenbelang en zelfbehoud. Aan al die zaken die onze cultuur je oplegt. Alsof dat de belangrijkste dingen in het leven zijn. Daarom ook dit beeld van een rugzak en een lichtgewicht tentje, travelling light, reis licht. Want Jezus zegt: ‘Zoek eerst het Koninkrijk van God.’ Dat wil niet zeggen dat het aardse er niet toe doet, integendeel: het gáát God om Zijn schepping. Maar laat je niet in beslag nemen door de schijnwerkelijkheid van deze wereld. Je mag vrij zijn om andere keuzes te maken dan de wereld van je verwacht. Vrij zijn om mee te bewegen met de Geest van God en opmerkzaam te zijn voor wat Hij aan het doen is. Het gaat niet om mijn plan met mijn leven, maar meer: waar nodigt God mij uit om aan te sluiten bij wat Hij doet?”

Slachtoffer van mensenhandel
Toen Ronald in 1999 eindredacteur - en later hoofdredacteur - werd van het christelijke opinieblad Koers (voorloper van De Nieuwe Koers), zette hij thema's als sociale gerechtigheid, missionair kerk-zijn, en charismatische vernieuwing hoog op de agenda. Geïnspireerd door Tim Keller, raakte hij bovendien volop betrokken bij het thema kerkplanting. "Nooit met het idee dat ik zelf kerkplanter zou worden, maar in 2006 werd ik verrast door de vraag of ik een internationale kerkplanting wilde opzetten in Amersfoort."
Dat was al snel niet meer te combineren met zijn baan als hoofdredacteur en daarom zegde Ronald in 2011 zijn baan op om zich volledig te wijden aan zijn werk als kerkplanter van ICF Amersfoort.

Wat is je belangrijkste les uit die tijd?
“Als journalist schrééf ik over grote thema’s als sociale gerechtigheid en economische structuren en ik had overal een mening over. Toen ik kerkplanter werd, ging het opeens over mijzelf: wie ben ik voor die Sudanese vluchteling, voor die vrouw uit Nigeria die slachtoffer is van mensenhandel, voor die getraumatiseerde ex-kindsoldaat? Ben ik bereid om mijn hart te openen, maar ook heel concreet: mijn huis te openen, mijn leven te delen, vrienden te zijn? Ik leerde dat het uiteindelijk niet gaat om ‘de wereld verbeteren’, maar: wie ben ik voor anderen?”
“Dat gaat veel verder dan alleen maar het thema ‘sociale gerechtigheid.’ We trokken op met mensen die beschadigd waren, verwond door het leven, getraumatiseerd soms. Mensen die niet alleen recht nodig hadden, maar ook genezing. Soms een genezing die verder gaat dan een arts of therapeut kan bieden, een diepe innerlijke genezing die alleen bij God is te vinden. En God ís onze Genezer, en Hij nodigt ons uit om betrokken te zijn in zijn werk van genezing, bevrijding en herstel. Hij nodigt ons uit om als plaatselijke kerken daadwerkelijk gemeenschappen te zijn gerechtigheid, vergeving, bevrijding en genezing – in de kracht van de heilige Geest.”

“Vanuit die ervaring mag ik nu aan de slag als stafwerker Theologie en toerusting voor New Wine. Dat betekent dat ik theologische verdieping mag aanbrengen in het werk van New Wine, maar vooral ook dat ik – samen met collega Bart Visser en anderen – ga optrekken met predikanten en hun teams: hoe kunnen plaatselijke gemeenten groeien als “voorposten van Gods Koninkrijk”, als plekken waar mensen iets mogen proeven van Gods toekomst voor zijn wereld?”

Geen gerechtigheid zonder koninkrijk
In 2012 rondde Ronald de onderzoeksmaster systematische theologie af en momenteel doet hij promotieonderzoek naar de theologie van het Koninkrijk van God en charismatische vernieuwing. Dat laatste heeft voor hem alles te maken met het thema sociale gerechtigheid. “Het is namelijk zinloos om aan sociale gerechtigheid te werken zonder hoop op het Koninkrijk dat Jezus bracht. Je zou er cynisch van worden, want het breekt je vaak bij de handen af. Maar het Koninkrijk van God geeft zin aan je inspanningen: het is niet vergeefs, want Gods toekomst van vrede en recht gáát komen! Onze inzet dóet ertoe, het heeft zelfs eeuwigheidswaarde! God wil zijn Koninkrijk door óns heen brengen. Bovendien: je bent tamelijk machteloos in het opkomen tegen onrecht als je dat in eigen kracht probeert te doen. Ik geloof echt dat de Geest van God er kracht aan wil verlenen. Dan kun je strijden tegen alle machten die opstaan tegen het volle leven zoals God dat heeft bedoeld. Of dat nu de macht is van het grote geld, een ziek financieel systeem, sociale ongelijkheid, discriminatie, seksisme, ziekte, eenzaamheid – al die dingen die mensen klein houden, kapotmaken en ze het volle leven ontnemen.”

In Feest van het Koninkrijk, het boek dat je hierover hebt geschreven, stel je dat God ons wil laten delen in Zijn dans van liefde en wil laten genieten van Wie God is. Hoe ziet jouw dans met God eruit?

“Het is een beetje als een stille disco, waarbij je een koptelefoon met muziek krijgt en kunt dansen. Als je als toeschouwer die muziek niet hoort, ziet dat er behoorlijk maf uit. Zo is het ook met dansen met God: alsof je met een tentje op de Zuidas staat. Dat ziet er net zo maf uit. Maar ik hoor als het ware de toekomstmuziek van het komende Koninkrijk. Wat dat dan concreet betekent voor mij? Afgoden loslaten. Niet gaan voor carrière, maar bijvoorbeeld optrekken met vluchtelingen. Je huis openstellen voor anderen. Je auto uitlenen. Omzien naar een Nigeriaans meisje zonder papieren. Kortom: je oefenen in de melodieën van de toekomst, zoals de Britse theoloog N.T. Wright het noemt.”

Stel, je mag aanstaande zondag hier op de Zuidas preken, waar zou je het dan over hebben?

“Over het Koninkrijk van God natuurlijk! Dat Jezus ons uitnodigt ons toe te vertrouwen aan de Vader, die onvoorwaardelijk van ons houdt. Dat we niet hoeven te leven vanuit eigenbelang en zelfbehoud, maar vrije mensen mogen worden die vrijheid brengen aan anderen. Jezus nodigt ons uit te dansen met God, mee te bewegen op Zijn toekomstmuziek en nu alvast te leven vanuit Zijn toekomst.”

Tekst: Mirjam Hollebrandse
Beeld: Ruben Timman




Na zijn opleiding journalistiek werkte Ronald Westerbeek (1970) als freelance buitenlandjournalist voor diverse kranten en bladen. 
Ook was hij kerkplanter van ICF Amersfoort, een multiculturele kerkplanting met een Engelstalige en een Arabische gemeente (Grace Church en Oase). 


Ronald is auteur van onder andere ‘De val van de pelikaan’ (1997), ‘Kaj’ (1998) en ‘40 dagen: Feest van genade’ (2007). Vorige maand verscheen zijn boek ‘Feest van het Koninkrijk’ (een verdiepend gemeenteproject rond het Onze Vader). 

Ronald is getrouwd met Nienke Westerbeek. Samen hebben ze twee dochters. 


No comments:

Post a Comment