Gods stem verstaan: Een vertrouwelijke omgang

 Over Henoch lezen we dat hij ‘wandelde met God’ (Genesis 5:21, HSV). De NBV21 vertaalt het mooi: ‘Henoch leefde in nauwe verbondenheid met God.’ Met Mozes sprak God ‘van aangezicht tot aangezicht, zoals een man met zijn vriend spreekt’ (Exodus 33:11, HSV). En als Job midden in zijn ellende terugdenkt aan de dagen dat zijn leven nog goed was, omschrijft hij die tijd als ‘toen Gods vertrouwelijke omgang in mijn tent toefde’ (Job 29:4, NBG51).

[afbeelding: De profeet Elia en Henoch, icoon, Historisch Museum Sanok, Polen]

 

We zijn geneigd om de vertrouwelijke omgang tussen deze mensen en God als uitzonderlijk te zien – als unieke momenten in Gods heilsgeschiedenis. Maar het is niet Gods bedoeling dat dit zo uitzonderlijk is, meent de Amerikaanse filosoof Dallas Willard (1935–2013). Hij schrijft:

‘Afgezien van hun unieke rol in de geschiedenis, zijn ze helemaal niet bedoeld om uitzonderlijk te zijn. Ze zijn juist voorbeelden van het normale menselijke leven dat God voor ons bedoeld heeft: Gods inwoning in zijn volk door persoonlijke aanwezigheid en gemeenschap. Gezien de menselijke aard, leven we – leven we écht – alleen door Gods regelmatige spreken in ons binnenste en “door elk woord dat uit de mond van God komt”.’ ^[1]

Jezus herstelt dit leven in nauwe verbondenheid met God. Hij maakt het mogelijk door de weg te heropenen – door verzoening te brengen tussen mensen en God en de Geest in ons uit te storten. En Hij laat zien hoe zo’n leven eruitziet.

Dat wordt zichtbaar in zijn voortdurende terugtrekken om te bidden, zijn gerichtheid op de wil van de Vader, en zijn openheid voor de leiding van de Geest. Jezus leeft in een constante luisterhouding: niet zelfstandig en op eigen kracht, maar in voortdurende afstemming met God. “Ik doe niets uit mijzelf,” zegt Hij (Johannes 5:19). In zijn leven zien we wat vertrouwelijke omgang met God betekent: nabijheid, gehoorzaamheid en innerlijke rust, juist in de drukte van het bestaan.

Een volwassen omgang

Sommige christenen lijken bij elke beslissing die ze nemen een directe instructie van God te verwachten – ‘Moet ik hier rechtsaf of linksaf?’ Dan kan de nadruk sterk komen te liggen op profetische beelden en woorden als briefjes uit de hemel. Inderdaad, soms wil God zo direct leiding geven, bijvoorbeeld in het charismatisch pastoraat. Maar uit het voorbeeld van Jezus spreekt ook iets anders, namelijk een volwassen relatie waarin de gesprekspartners met elkaar vertrouwd zijn.

Willard benadrukt dat God zo met ons wil omgaan en ons als het ware wil ‘opvoeden’. We zijn geschapen om te leven in een volwassen vertrouwelijkheid met God, niet om als een klein kind steeds instructies nodig te hebben. ‘God leren verstaan betekent oefenen in het vertrouwelijke gesprek met God en leren vertrouwen op zijn goedheid. Dat is heel iets anders dan God gebruiken als een soort geldautomaat voor adviezen, of als een glazen bol.’ ^[2]

God neemt ons serieuzer dan dat, maakt Willard duidelijk. God nodigt ons uit om te groeien in een nauwe verbondenheid, waarin we samen met Hem leven als zijn dochters en zonen. Het gebeurt soms dat God op een bijzondere manier aan ons verschijnt en spreekt, zegt Willard, maar we moeten niet doen alsof dit op ultieme wijze getuigt van een hoogstaand geestelijk leven. Sterker nog, meestal getuigt het van onvolwassenheid in het geloof.

Gods Geest schakelt ons niet uit maar in

God wil vooral tot ons spreken door de ‘zachte innerlijke stem’, die ons niet overweldigt maar met ons in gesprek is. Gods Geest spreekt in ons binnenste tot onze geest (denk aan Romeinen 8:16), door onze eigen gedachten en gevoelens.

Willard citeert de episcopaalse theoloog Samuel Shoemaker:

‘Als de Geest zo in ons werkzaam is, is het alsof er iets in onze eigen energie en vermogens komt en ze boven zichzelf uittilt. We worden opgenomen in iets dat groter is dan wijzelf.’ ^[3]

Gods Geest schakelt ons niet uit door geheel buiten ons om te spreken. Maar de Geest schakelt ons juist in: onze eigenheid en onze menselijke vermogens worden volop betrokken en door de Geest geactiveerd. Want zo heeft God ons bedoeld, benadrukt Willard:

‘Van alle mogelijke manieren om in ons te werken is deze het meest geschikt, omdat het helemaal aansluit bij Gods heilsplan om ons tot ons doel te brengen, namelijk dat we vrije, zelfstandige schepselen zijn, met eigen vermogens, die als Gods medewerkers en vrienden betrokken worden in zijn werk op aarde.’ ^[4]

Als dat onze vertrouwelijke omgang met God is, dan groeien we cirkelgewijs steeds meer in een relatie waarin we niet alleen in gesprek zijn, maar ook door dit gesprek gevormd worden. Onze omgang met God beweegt dan van gesprek naar gemeenschap en van gemeenschap naar eenwording met God.

Eerder verschenen in: WegWijs, magazine van het Steunpunt Bijbelstudie (juli/augustus 2025).

Ontleend aan: Proeven en watertanden. Bewerking: Chris van Zwol.

---

[1] Dallas Willard, Hearing God. Developing a Conversational Relationship with God (Downers Grove: IVP Books, 2012, herziene en uitgebreide uitgave), 20. Wat mij betreft is dit nog altijd een van de beste boeken over de vertrouwelijke omgang met God en het leren verstaan van zijn stem. Een eerdere editie werd vertaald in het Nederlands: God verstaan. Groeien in vertrouwelijke omgang met God (Amersfoort: Inside Out Publishers, 2004).

[2] Willard, Hearing God, 10.

[3] Samuel Shoemaker, With the Holy Spirit and With Fire (New York: Harper & Row, 1960), 27. Geciteerd in: Willard, Hearing God, 126.

[4] Willard, Hearing God, 130.