Met Living the Future: The Kingdom of God & the Holy Spirit in the Vineyard Movement laat Douglas Erickson zien dat er binnen de Vineyard-beweging inmiddels volwassen, academische theologie wordt bedreven.
Een must-read voor theologen met interesse voor de charismatische vernieuwing van de Vineyard-beweging én New Wine.
Een boekbespreking (eerder verschenen in Inspirare, tijdschrift voor charismatische & evangelische theologie, Vol. 4, 2019).
 |
| John Wimber |
In zijn 1000 pagina’s tellende overzichtswerk A History of the Charismatic Movement in Britain and the United States of America (2009) laat Stephen Hunt er geen twijfel over bestaan: tegen het einde van de jaren zeventig had de charismatische vernieuwing in de Anglicaanse Kerk haar vernieuwende kracht verloren. De bijzondere werkingen van de Geest werden wellicht gezocht in de binnenkamer, maar vertaalden zich nauwelijks naar de gemeente. Hierin kwam een opvallende kentering toen David Watson en bisschop David Pytches vanaf 1981 de Amerikaanse voorganger John Wimber (1934 – 1997) uitnodigden als spreker op conferenties, om te vertellen over de bijzondere ervaringen in zijn nieuwe kerkplanting, die het begin zou worden van de wereldwijde Vineyard-beweging.
Wat Wimber aanreikte, was:
- een theologisch verstaanskader aan met zijn theologie van het Koninkrijk
- een missionaire gerichtheid
- en een praktisch ministrymodel waarbij gewone gemeenteleden werden ingeschakeld.
Deze conferenties leidden in Groot-Brittannië tot de oprichting van New Wine (1989) en Soul Survivor (1993) en hadden grote invloed op de Alpha Course en Holy Trinity Brompton (HTB). In Nederland werd New Wine in 2003 geïntroduceerd door Dick en Jeanette Westerkamp (NGK Houten). De Vineyard-beweging zelf groeide uit tot een netwerk van meer dan 2400 gemeenten in 95 landen.
Systematisch-theologische introductie
Ondanks dat er serieus werk wordt gemaakt van academische theologie (zo is er het Vineyard Institute en de Society of Vineyard Scholars), ontbrak het tot voor kort aan een systematisch-theologische introductie op de theologie van de Vineyard. Die is er nu, met Douglas R. Ericksons Living the Future. Het is min of meer de publieksuitgave van zijn dissertatie. Erickson is als theoloog actief binnen de Vineyard-beweging en dit is dus een boek vanuit een binnenperspectief, maar Erickson geeft er blijk van goed op de hoogte te zijn van het bredere theologische discours.
In de eerste en tweede sectie van zijn boek traceert Erickson welke theologische invloeden Wimber hebben gevormd, van de ‘Evangelical Friends’ (Quakers) en evangelicals aan Fuller Seminary (inclusief de Church Growth Movement) tot pinkstertheologen en theologen vanuit de charismatische vernieuwing (Francis MacNutt, Dennis Bennett, Michael Green).
De nadruk ligt hier op de eschatologie van de Vineyard-beweging, die zich laat kenschetsen als ‘enacted, inaugurated eschatology’, waarbinnen het concept van het Koninkrijk van God centraal staat. Kort gezegd: het Koninkrijk van God is gekomen in Jezus Christus, maar wacht nog op de uiteindelijke vervulling (‘reeds’ en ‘nog niet’). Als kerk leven we in dit spanningsveld van de ‘tussentijd’: het Koninkrijk is er en het laat nog op zich wachten, de toekomst is soms verrassend aanwezig (bijvoorbeeld als we genezing zien op onze handoplegging) en blijft vaak nog verborgen. De Vineyard onderscheidt zich hier duidelijk van meer triomfalistische charismatische theologieën (Kingdom Now, dominion theology).
Dit wordt op spanning gehouden door die eerste term, ‘enacted’. De betekenis daarvan is tweeërlei: het duidt erop dat dit Koninkrijk daadwerkelijk van kracht is (uitgevaardigd, bekrachtigd) én het duidt erop dat het dan ook ‘uitgeleefd’ moet worden: lééf ernaar, breng het in praktijk! De Vineyard onderscheidt zich hier van stromingen die óók het ‘reeds’en ‘nog niet’ belijden maar ondertussen ‘praktiserend cessationist’ zijn.
Verder uitwerken
Als systematisch-theoloog vind ik de laatste sectie, ‘Extending Vineyard Kingdom Theology’ het meest interessant: wat zijn kernmomenten in de Vineyard-theologie, wat zijn zwakke punten, wat dient verder te worden uitgewerkt en hoe?
Erickson stipt hier goede dingen aan (nauwelijks ontwikkeld, wel urgent: ecclesiologie, antropologie, thema’s als sociale en ecologische gerechtigheid), maar stelt ook wat teleur: hij geeft amper systematisch-theologische voorzetten. Met Moltmann, Pannenberg, Kärkkainen, Macchia en Welker in zijn literatuurlijst had dit toch scherpere aanzetten kunnen opleveren (sociale triniteit, pneumachristologie, pneuma-ecclesiologie).
Niettemin: dit boek laat zien dat er binnen de Vineyard-beweging inmiddels volwassen, academische theologie wordt bedreven. Een must-read voor theologen met interesse voor de charismatische vernieuwing van de Vineyard-beweging én New Wine.
Ronald Westerbeek, werkzaam als theoloog voor New Wine en redactielid van Inspirare.
N.a.v. Living the Future. The Kingdom of God & the Holy Spirit in the Vineyard Movement, Douglas R. Erickson: (Douglas Erickson, 2016), 290 blz.
No comments:
Post a Comment